Берн
Горад
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Берн (ням.: Bern, фр.: Berne, італ.: Berna, рэтарам.: Berna) — федэральны горад і фактычная сталіца Швейцарыі, таксама кантона Берн, на рацэ Аарэ. Насельніцтва 122.925 чал. (2008).
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Заснаваны ў 1191 годзе герцагам Берхтольдам V з Цэрынгаў. Існуе шмат як навуковых, так і народнаэтымалагічных версій паходжання назвы горада. Па адной з апошніх версій горад названы ў гонар мадзведзя (па-нямецку Bär), які быў першай жывёлай злоўленай у гэтых мясцінах падчас палявання заснавальнікам горада Берхтольдам фон Цэрынгенам. Таксама існуе версія аб пераносе з Італіі назвы Верона (Verona) з пераапрацоўкай яе ў Берн; перанос матывуюць існаваннем роднасных сувязей мясцовых феадалаў з веронскімі.
Найбольш верагоднай у гэты час лічыцца паходжанне назвы Берн ад кельцкага bren 'гара' ці brena 'шчыліна'.
Першапачаткова горад быў пабудаваны з дубовага лесу, але ў 1405 годзе пажар знішчыў драўляныя будынкі, было знішчана каля 550 дамоў, загінула каля 100 чалавек. Пасля ў горадзе будуць будаваць каменныя будынкі, самыя старыя з іх датуюцца XVI—XVII стагоддзямі. Горад хутка пераўтварыўся ў буйны гандлёвы цэнтр, захапіў многія тэрыторыі. Быў адным з удзельнікаў Швейцарскай Канфедэрацыі. У 1848 годзе стаў сталіцай Швейцарыі.
Геаграфія[правіць | правіць зыходнік]
Берн ляжыць на Швейцарскім плато ў кантоне Берн, на захад ад цэнтра Швейцарыі і за 20 км на поўнач ад Бернскіх Альпаў. Сельская мясцовасць вакол Берна сфарміравалася ледавікамі падчас апошняга ледавіковага перыяду. Сам жа горад быў пабудаваны на пагорыстым участку на беразе ракі Аарэ, але перарос натуральныя межы ў XIX стагоддзі.
Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]
|
Адукацыя і культура[правіць | правіць зыходнік]
Бернскі ўніверсітэт прыкладных навук
Вядомыя асобы[правіць | правіць зыходнік]
- Урсула Андрэс (нар. 1936) — швейцарская актрыса, мадэль.
- Альбрэхт фон Галер (1708—1777) — швейцарскі анатам, фізіёлаг, прыродазнавец і паэт.
- Фрыдрых Дзюрэнмат (1921—1990) — швейцарскі празаік, публіцыст, драматург і мастак-экспрэсіяніст
- Фердынанд Ходлер (1853—1918) — швейцарскі мастак.
Гарады-пабрацімы[правіць | правіць зыходнік]
Зноскі[правіць | правіць зыходнік]
- ↑ а б в г д https://www.post.ch/de/pages/plz-suche
- ↑ а б в г д е ё ж з і к л Historische Lexikon der Schweiz, Dictionnaire historique de la Suisse, Dizionario storico della Svizzera — Bern: 1998. Праверана 26 ліпеня 2017.
- ↑ Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. — С. 249.
- ↑ а б в г д е ё ж з і к л м н о п р с т у ф х ц ч ш э ю я аа аб ав аг ад ае аё аж аз https://www.pxweb.bfs.admin.ch/pxweb/de/ — Federal Statistical Office. Праверана 15 чэрвеня 2020.
- ↑ http://www.pxweb.bfs.admin.ch/Dialog/varval.asp?ma=px-d-01-2A00&ti=St%E4ndige+und+nichtst%E4ndige+Wohnbev%F6lkerung+nach+institutionellen+Gliederungen%2C+Geschlecht%2C+Zivilstand+und+Geburtsort&path=../Database/German_01%20-%20Bev%F6lkerung/01.2%20-%20Bev%F6lkerungsstand%20und%20-bewegung/&lang=1&prod=01&openChild=true&secprod=2 Праверана 4 чэрвеня 2014.
- ↑ https://www.bfs.admin.ch/asset/de/px-x-0102010000_101 — Federal Statistical Office.
- ↑ а б https://www.bfs.admin.ch/asset/de/px-x-0102010000_101 — Federal Statistical Office. Праверана 18 лістапада 2022.
- ↑ https://www.pxweb.bfs.admin.ch/pxweb/en/px-x-0102020000_201/-/px-x-0102020000_201.px/table/tableViewLayout2/ — Federal Statistical Office.
- ↑ http://www.stadt-salzburg.at/internet/service/aktuell/aussendungen/2007/euro08_partnerschaftsprojekt_salzburg_be_213227.htm
- ↑ https://kyivcity.gov.ua/kyiv_ta_miska_vlada/pro_kyiv/mista-pobratimi_z_yakimi_kiyevom_pidpisani_dokumenti_pro_poridnennya_druzhbu_spivrobitnitstvo_partnerstvo/