Авіяцыйны комплекс радыёвыяўлення і навядзення

Авіяцыйны комплекс радыёвыяўлення і навядзення  — электронная сістэма разведкі і кіравання, якая ўсталёўваецца на лятальным сродку і прызначаная для далёкага выяўлення аб’ектаў праціўніка (у паветры, на зямлі, на вадзе), навядзення на іх сродкаў паражэння або перахопу, а таксама каардынацыі дзеянняў сіл саюзнікаў і сумежных задач. Падобныя сістэмы разлічаны на выкарыстанне ў баявых дзеяннях.

У рускамоўнай літаратуры выкарыстоўваецца скарачэнне ДРЛОиУ (руск.: система дальнего радиолокационного обнаружения и управления — «сістэма далёкага радыёлакацыйнага выяўлення і кіравання»), у англамоўнай — AEW&C (англ.: airborne early warning and control — «ранняе папярэджанне і кіраванне ў паветры»). Спрошчаныя сістэмы, якія ажыццяўляюць толькі выяўленне мэтаў, але не кіраванне, абазначаюцца як ДРЛА (руск.: система дальнего радиолокационного обнаружения — «сістэма далёкага радыёлакацыйнага выяўлення») (AEW, англ.: airborne early warning — «ранняе папярэджанне ў паветры») і адрозніваюцца якасцю дапаможнай апаратуры, сістэм сувязі, а таксама колькасцю аператараў. Часта ўжываецца тэрмін АВАКС [ а в а́ к с ] (AWACS, англ.: airborne warning and control system — «авіяцыйная сістэма папярэджання і кантролю»), які стаў сінонімам AEW&C, але першапачаткова абазначаў канкрэтную сістэму для самалётаў Boeing E-3 Sentry (руск.: Boeing E-3 Sentry). У беларускай мове выкарыстоўваецца абрэвіятура з рускамоўнай назвы: адпаведна ДРЛВ і ДРЛВіК.

Апісанне

Структурна ўсе авіяцыйныя комплексы радыёвыяўлення і навядзення складаюцца з лятальнага апарата (часцей за ўсё самалёт, аднак існуюць серыйныя сістэмы, якія базуюцца на верталётах і нават на дырыжаблях), магутнага радыёлакатара, дапаможнай апаратуры і сродкаў сувязі.

Vickers Wellington Ic (Air Control of Interception)

Лятальны апарат выбіраецца з тым разлікам, каб у яго фюзеляжы хапіла месца для апаратуры і аператараў, а магутнасць электрасістэмы дазваляла засілкоўваць РЛС. Гэта абумоўлівае выбар у якасці носьбітаў серыйных транспартных самалётаў або бамбардзіроўшчыкаў (хоць існуюць і лятальныя апараты, створаныя адмыслова пад гэта прымяненне — напрыклад, палубны Grumman E-2 Hawkeye).

Найбольш выкарыстанай цяпер з’яўляецца кампаноўка, упершыню выкарыстаная ў 1941 годзе на эксперыментальным Vickers Wellington Ic, пры якой антэна радыёлакатара размешчана над фюзеляжам, а камплект апаратуры і персанал — у грузавым адсеку. Пазней такая кампаноўка была ўжытая ў савецкім комплексе «Ліяна» — самалёце ДРЛВ Ту-126. Аднак існуюць і іншыя варыянты размяшчэння абсталявання — выкарыстанне падоўжных або вярчальных плоскасцяў ФАР ; антэн, разнесеных па корпусу лятальнага апарата.

Вялікая магутнасць радыёлакатара дае магчымасць праводзіць далёкае выяўленне і суправаджэнне цэляў, знаходзячыся па-за зонай дзеяння большасці комплексаў стацыянарнай СПА і супрацьпаветраных ракет знішчальнай авіяцыі праціўніка. Аднак сам комплекс раыдёвыяўлення добра прыкметны для праціўніка (бо з’яўляецца крыніцай магутнага радыёхвалевага выпраменьвання, а таксама радыё- і ІЧ-кантрастны), невялікія хуткасці і непаваротлівасць самалётаў-носьбітаў робяць іх зручнай мішэнню, а высокая значнасць і кошт такіх сістэм азначае, што авіяцыйныя комплексы радыёвыяўлення з’яўляюцца высокапрыярытэтнымі цэлямі. Усё гэта прыводзіць да таго, што ў рэальных умовах комплексы радыёвыяўлення без прыкрыцця сістэмамі СПА або знішчальнай авіяцыяй не прымяняюцца.

Літаратура

• • Евгений Климович, Михаил Никольский. Развитие и применение самолётов дальнего радиолокационного обнаружения и управления // Авиация и космонавтика : журнал. — 2000. — № 2. — С. 18-31.

Спасылкі

• Сирийская кампания и китайский опытАрхівавана 16 снежня 2017. — ДРЛОиУ ВВС НОАК // НГ, 15 дек 2017