Беларусы ў Львове

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Беларусы ў Львове — параўнальна малая этнічная група. У пачатку 1990-х, пазней і ў пачатку 2000-х беларусы пачалі актыўна гуртавацца. У 2020 годзе ў Львове склалася новая дыяспара, звязаная з рэпрэсіямі на Бацькаўшчыне[1].

XVI стагоддзе[правіць | правіць зыходнік]

У канцы 1572—пачатку 1573 беларускі асветнік Іван Фёдараў пераехаў у Львоў і заснаваў там першую на Украіне друкарню, дзе ў 1574 г. убачыла свет першая ўкраінская дакладна датаваная кніга «Апостал». У тым жа годзе ў львоўскай друкарні выйшла «Азбука»[2].

XIX стагоддзе[правіць | правіць зыходнік]

Па паражэнні ў паўстанні 1863—1864 гадоў у Львоў перабраліся некаторыя паўстанцы з Беларусі. Напрыклад, Сымон Шыдлоўскі, Адам Дамінік Барташэвіч, якія аселі ў Львове да канца свайго жыцця. У 1872 годзе Барташэвіч заснаваў «Польскую кнігарню». Кнігарная выдавала часопіс «Літаратурны, мастацкі, навуковы і грамадскі тыдзень», а важныя кнігі на гістарычную тэматыку друкаваліся ў межах серыі «Гістарычная бібліятэка». У 1886 Адам Дамінік Барташэвіч памёр, і ягонай кнігарняй апекавалася ягоная жонка[3].

У Львове з канца XIX стагоддзя і да 1940-х гадоў дзейнічала Львоўская асацыяцыя ветэранаў паўстання 1863 года. У ёй былі не толькі паўстанцы, але і іх жонкі ды дзеці[3].

XX стагоддзе[правіць | правіць зыходнік]

У лютым 1908 года ў Львоў пераехала Алаіза Пашкевіч. Пасля чаго яна паехала ў Кракаў, але ў наступным годзе вярнулася ў Львоў, дзе паступіла на філасофскі факультэт універсітэта. У 1911 годзе 7 лютага Алаіза Пашкевіч пабралася шлюбам з інжынерам Сцяпонасам Кайрысам, пасля чаго хутка вярнулася на Радзіму[4].

У 1949—1950 навучальным годзе ў Львоўскім ўніверсітэце выкладала 297 чалавек, з якіх 11 былі беларусамі[5].

У жніўні 1992 года ў Львове было заснаванае Нацыянальна-культурнае таварыства «Белая Русь». Актыўным беларускім дзеячам стаў палкоўнік у адстаўцы Барыс Цімошчанка. Улады мястэчка спрыялі беларусам: на Львоўскім радыё двойчы на тыдзень па-беларуску гучала перадача «Весткі з Беларусі», дапамаглі выдаць 4 нумары газет «Беларус Галіччыны» і «Галіцкая Рунь». Актыўна беларусам дапамагала пасольства[6].

На Першым з’ездзе беларусаў свету (8-10 ліпеня 1993) ад Львова прысутнічала 8 беларусаў[6].

XXI стагоддзе[правіць | правіць зыходнік]

8 студзеня 2000 года адбыўся сход на якім заснавалі Беларускую абшчыну Львоўскай вобласці[6]. Грамада пачала выдаваць часопіс «Весткі з Беларусі». У пачатку 2001 года быў створаны Беларускі адукацыйна-культурны цэнтр (БАКЦ), які складаўся з беларускай нядзельнай школы, бібліятэкі і іншых структур.

У пачатку 2006 года на Трэці Усебеларускі народны сход ад беларусаў Украіны быў абраны беларус Львоўшчыны Сяргей Кулікоў[6].

У 2020 годзе, паводле Віталя Макаранкі, беларуская супольнасць у Львове складала ў розныя часы да 300 чалавек[1], а на кастрычнік 2021 года ў Львове на пастаянным жыхарстве знаходзілася 50 грамадзянаў Беларусі[1].

У студзені 2021 года ў Львове адкрыўся Беларускі крызісны цэнтр на чале з Аляксеем Францкевічам[7]. 26 ліпеня 2021 года[7] Беларускі крызісны цэнтр пры падтрымцы ўкраінскай скаўцкай арганізацыі «Пласт» адкрыў першую школу беларускай мовы ў Львове[8]. На першыя заняткі прыйшло 30 чалавек[7]. У школе выкладае Віталь Макаранка[7].

У верасні 2021 года Алег Дулуб быў прадстаўлены як трэнер клуба «Львоў»[9].

Дэмаграфія[правіць | правіць зыходнік]

Як зазначае Раман Лазінскі, колькасць беларусаў у паваенных перапісах Львова трошкі завышаная, бо ў беларусаў часта запісваліся беларускія габрэі. Таксама беларусамі маглі запісвацца прадстаўнікі іншых этнічных груп[5].

Колькасць
Год Беларусы Адсотак
1959 5 136[5] 1.3 %
1970 6 458[5] 1.2 %
1979 5 982[5] 0.9 %
1989 5 849[5] 0.7 %
2001 3 119[5] 0.43 %
Родная мова[5]
Год Беларуская Украінская Руская
Асоб Адсотак Асоб Адсотак Асоб Адсотак
1970 2 419 37.5 % 247 3.8 % 3 789 58.7 %
1979 1 931 32.3 % 299 5.0 % 3 749 62.7 %
1989 1 931 36.2 % 443 7.8 % 3 281 56.1 %
2001 734 23.53 % 830 26,61 % 1 545 49.54 %

Рассяленне паводле раёнаў[правіць | правіць зыходнік]

Колькасць[5]
Год Чыгуначны Ленінскі Шаўчэнкаўскі
Асоб Адсотак Асоб Адсотак Асоб Адсотак
1959 2 085 1,4 % 1 730 1,2 % 1 730 1,1 %
Доля ад насельніцтва[5]
Год Галіцкі Чыгуначны Лычакоўскі Франкоўскі Шаўчэнкаўскі
1979 0,9 % 1,0 % 0,7 % 1,1 % 0,7 %
1989 0,8 % 0,6 % 0,7 % 0,9 % 0,7 %

Зноскі

  1. ↑ а б в Віталь Макаранка. Чым жыве беларуская дыяспара Львова?. — 1 кастрычніка, 2021. Архівавана з першакрыніцы 19 лістапада, 2021.
  2. ↑ Іван Фёдараў (каля 1510–1583), асветнік, заснавальнік кнігадрукавання ў Расіі і на Украіне // Нацыянальная бібліятэка Беларусі. Архівавана з першакрыніцы 19 лістапада 2021.
  3. ↑ а б Беатріче Белявців. Історична пам’ять Литви в Галичини(укр.) // Zbruč. — 18.12.2015.
  4. ↑ Алаіза Пашкевіч: таямніца шлюбу, перыпетыі навучання і «вясковая манера» // Дзянніца.
  5. ↑ а б в г д е ё ж з і Роман Лозинський - Етнічний склад населення Львова (у контексті суспільного розвитку Галичини).
  6. ↑ а б в г Сяргей Кулікоў. Беларуская абшчына Львоўскай вобласці на пачатку года адзначыла 15-годдзе // Беларусь сегодня. — 4 МАРТА 2015.
  7. ↑ а б в г Во Львове открылась школа белорусского языка для беженцев из Белоруссии(руск.). — 26 июля 2021.
  8. ↑ У Львове запрацавала першая школа беларускай мовы // Белсат. — 2021.07.25.
  9. ↑ Беларускі трэнер узначаліў «Львоў» // Хартыя'97. — 6.09.2021.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Беларусы_ў_Львове&oldid=4698081"