Завадская воўна

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Завадская воўна — воўна з поўсці, саскубанай са скуры мёртвай авечкі. Гэта прадукт ваўняной прамысловасці. Мазамэ  (укр.) быў найбуйнейшым цэнтрам вытворчасці завадской воўны ў Еўропе[1][2][3][4][5].

Прамысловасць па вытворчасці завадской воўны[правіць | правіць зыходнік]

Аўчына з’яўляецца сыравінай для падобнай прамысловасці. У адрозненне ад звычайнай практыкі стрыжкі  (англ.) поўсці жывой авечкі, завадскую воўну атрымліваюць з поўсці забітых  (руск.) авечак, выгадаваных у мясной прамысловасці.

Поўсць, састрыжаная з жывой авечкі, называецца «стрыжанай поўсцю», а завадская поўсць выцягваецца з мёртвай аўчыны. Апошняя якасцю горшая і менш каштоўная[6][7]. Прамысловасць па вытворчасці завадской воўны адыгрывае значную ролю ў ваўняной прамысловасці  (шведск.). У 1897 годзе ў Злучаных Штатах існаваў грашовы стымул для прасоўвання вытворчасці завадской воўны на мясцовым узроўні[5].

Мазамэ[правіць | правіць зыходнік]

Горад Мазамэ  (укр.) ў паўднёвай Францыі быў найбуйнейшым цэнтрам вытворчасці завадской воўны ў Еўропе[8][9]. У 1906 годзе гэтай прафесіяй займаўся асобны дэпартамент (дэпартамент Тарн, Францыя) з колькасцю працоўных 2200 чалавек[5]. У горад з многіх краін імпартаваліся аўчыны для выцягвання воўны. Паводле запісаў, у 1910 годзе ў мястэчка была завезена вялікая колькасць аўчын[10].

Працэс[правіць | правіць зыходнік]

Для лягчэйшага выдалення воўны са скуры прымяняюцца розныя тэхналагічныя аперацыі:

  • Паслабленне скуры
    • Хімічны метад заключаецца ў нанясенні пластом сульфіду натрыю  (руск.) на ўнутраны бок скуры.
    • Аўчыны развешваюць у вільготным асяроддзі.
  • Выцягванне воўны
    • Выцягванне воўны (звычайна ўручную)
    • Атрыманне так званай «слізгальнай воўны», калі для выцягвання выкарыстоўваюць вапну.
  • Сартаванне

Гарбарства[правіць | правіць зыходнік]

З даўніх часоў папярэднім выдаленнем воўны з мёртвай аўчыны перад далейшай апрацоўкай скуры для вытворчасці розных вырабаў займаліся гарбары  (укр.)[11].

Выкарыстанне[правіць | правіць зыходнік]

Завадская воўна звычайна горшай якасці, чым жывая. Яна мае карацейшыя валокны  (англ.), больш жорсткая і з меншай прадзільнасцю  (руск.), і таму ў асноўным выкарыстоўваецца для вытворчасці ваўняных вырабаў ніжэйшага і сярэдняга класа. Каб зрабіць яе больш карыснай, завадскую воўну змешваюць з воўнай іншых якасцей[10][5].

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

  • Мёртвая бавоўна  (англ.): бавоўна, якая не паспела цалкам, лічыцца мёртвай бавоўнай. Прасці і фарбаваць мёртвую бавоўну таксама складана[12].

Зноскі

  1. Definition of PULLED WOOL (англ.). www.merriam-webster.com.
  2. Definition of SKIN WOOL (англ.). www.merriam-webster.com.
  3. Marketing Series(англ.).
  4. The International Wool Trade(англ.).
  5. а б в г Wool and Manufactures of Wool: Message of the President of the United States, Transmitting a Report of the Tariff Board on Schedule K of the Tariff Law(англ.).
  6. Picken, Mary Brooks (2013-07-24). A Dictionary of Costume and Fashion: Historic and Modern(англ.). Courier Corporation. p. 377. ISBN 978-0-486-14160-2.
  7. Electrical Record(англ.). Electrical Record Publishing Company, Incorporated. 1911. p. 56.
  8. The Wool Digest(англ.). International Wool Secretariat in the United States. 1949. p. 9. MAZAMET, FRANCE Development of Mazamet, France, as a world center for handling and treating sheepskins
  9. World Wool Prospects(англ.). U.S. Department of Agriculture, Bureau of Agricultural Economics. 1934. p. 18. France is the world's most important center for the wooleå sheepskin trade . Exports of wool ... The wool pulling industry is located chiefly at Mazamet .
  10. а б The Cambridge History of Western Textiles(англ.). Cambridge University Press. 2003. p. 768.
  11. Anstey, H. (Helen) (1997). The Anstey Weston guide to textile terms. Internet Archive. [Great Britain] : Weston. p. 52. ISBN 978-0-9530130-0-5.
  12. Harmuth, Louis (1915). Dictionary of textiles. University of California Libraries. New York, Fairchild publishing company. p. 51.